Tarımsal Arazilerin Miras Yoluyla İntikalinde Yeni Dönem

Genel Olarak

Vefat eden yakınızdan kalan taşınmaz miras tarımsal araziniteliğinde ise bu yazı sizi yakından ilgilendirmektedir. Toprak ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda 2014 yılında yapılan değişiklikle, tarım arazilerinin 1 yıl içinde intikal işlemlerini tamamlamamış olan mirasçılar birtakım yaptırımlarla karşı karşıya kalacaklardır. Mirasçılar çoğu zaman vefattan ya da mirastan haberdar olmadıkları veya maliyetli buldukları için miras intikal işlemlerini gerçekleştirmemektedirler. Mirasın intikali işlemi, vefat eden kişinin malvarlığının (taşınır veya taşınmaz), alınacak veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ile mirasçıların üzerine geçirilmesi anlamına gelmektedir. Tarım arazilerinin intikal işlemleri kanuni sürede yapılmadığında söz konusu araziler mahkemenin uygun bulduğu mirasçıya devredilebilecek hatta 3.kişilere satılabilecektir. Her ne kadar Bakanlık, toprağın korunmasını sağlamak, tarım arazilerinin bölünmesini ve sahipsiz kalmasını önlemek amacıyla bu düzenlemeyi getirmiş de olsa, mirasçıların istenmeyen sonuçlarla karşılaşmamaları için biran evvel alanında uzman bir hukuk bürosundan destek almaları gerekmektedir. Bu konuda Elbinsel Kanzlei avukatları Katja Habermann ve Buse Kılavuz Almanya ve Türkiye’deki müvekkillerine her türlü danışmanlık ve hukuki desteği vermektedir. Konuya ilişkin daha detaylı bilgi vermemiz gerekirse:

Tarımsal Arazilerin İntikal İşlemleri 1 Yıl İçinde Yapılmalı

15 Mayıs 2014 tarihinden sonra vefat eden ve tarım arazisi niteliğinde taşınmaz miras bırakan murisin mirasçılarının 1 yıl içerisindeintikal işlemlerini tamamlamaları gerekmektedir. 1 yıl geçmesine rağmen intikal işlemlerinin yapılmadığı yetkili birimlerce tespit edildiği takdirde, mirasçılara tebligat yapılarak intikal işlemlerini yapmaları için 3 aylık süre verilecektir. Buna rağmen söz konusu tarım arazilerin intikalleri gerçekleştirilmezse mirasçılar aleyhine dava açılabilecektir. Uygulamada birçok kişi, kendilerine yapılan tebligatla durumdan haberdar olmakta ve endişelenmektedir. Bu yüzden prosedürün nasıl işlediği hakkında sizleri bilgilendirmek isteriz:

Tarımsal Araziler Nasıl Paylaşılmalı?

Murisin vefatının ardından mirasçılara, öncelikle kendi aralarında anlaşarak, anlaşamamaları halinde dava yoluyla intikal işlemlerini gerçekleştirmeleri için 1 yıl süre tanınmaktadır. Bu sürede mirasçılar tarım arazilerini içlerinden bir mirasçıya ya da yeter gelirli tarım arazilerinde birden fazla mirasçıya devredebilecekleri gibi, söz konusu arazilerin aile ortaklığına veya kuracakları limitet şirkete, hatta 3.kişilere devrini kararlaştırmakta özgürdürler. Mirasçıların devir konusunda aralarında anlaşamamaları halinde, içlerinden herhangi biri dava açıp mahkeme kanalıyla tarım arazilerinin devrinin yapılmasını da isteyebilmektedir.

1 yıllık sürede uygun görülen herhangi bir şekilde intikal işlemleri gerçekleştirilemez ise, Bakanlık tarafından mirasçılara 3 ay ek müddet verilmektedir. Verilen ek süre sonunda da tarım arazisinin devir işlemleri tamamlanmazsa mirasçılar aleyhine dava açılabilmektedir. Dava açıldığı takdirde hâkim, bu arazilerin istemde bulunan ehil mirasçıya, ehil mirasçı olmaması halinde en fazla teklifi veren mirasçıya, aksi halde 3.kişilere satılması için karar verebilmektedir.

Ehil Mirasçı Kimdir?

Tarımsal arazilerin devri konusunda mirasçıların aralarında anlaşamamaları halinde, hâkim bu arazilerin öncelikle ehil mirasçıya devredilmesi yönünde karar vermektedir. Peki, ehil mirasçı kimdir ve nasıl belirlenmektedir?

Ehil mirasçının nitelikleri Tarım Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre puanlandırma sistemi ile elli puan ve yukarısına sahip olan mirasçı veya mirasçılar ehil mirasçı olarak kabul edilmektedir. Değerlendirme yapılırken, mirasçının geçimini mirasa konu tarım arazisinden karşılaması, tarım dışı geliri bulunmaması, tarımsal arazileri işleyebilecek mesleki bilgi ve beceriye sahip olması ve kadın olması gibi kriterler belirleyici olmaktadır.

Yeter Gelirli Tarım Arazisi Nedir?

Yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin altında kalan arazilerin mirasçılar arasında paylaşılması ya da bölünmesine izin verilmemektedir. İl ve ilçe bazında yeter gelirli tarımsal arazi büyüklükleri farklılık göstermektedir. Hatta arazinin sulu, kuru, dikili veya örtülü olması bile hesaplamada etkili olmaktadır. Yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin hesaplanmasında, aynı kişiye ait ve Bakanlıkça aralarında ekonomik bütünlük bulunduğu tespit edilen tarım arazileri birlikte değerlendirilebilmektedir. Miras kalan tarım arazisinin bulunduğu yere ve arazinin niteliğine göre her durum ayrı ayrı incelenmelidir.

Tarımsal Arazi Devredildikten Sonra Değerinde Artış Olması Halinde

Tarımsal arazi mülkiyetinin mirasçılardan birine devredilmesinden itibaren 20 yıl içinde değer kazanması halinde, bu değer diğer mirasçılara payları oranında araziyi devralan mirasçı tarafından ödenebilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken, bu hususta önceden tapu kütüğüne şerh konulmasının şart olduğudur.

Diğer Mirasçıların Paylarının Ödenmesi

Tarımsal arazi mahkeme kanalıyla mirasçılardan birine devredildiği takdirde diğer mirasçılar paylarını nasıl alacaklardır? Mahkeme, mülkiyetin devrini uygun bulduğu mirasçıya, diğer mirasçıların miras paylarının bedelini mahkeme veznesine depo etmek üzere altı aya kadar süre verebilmektedir. Bu süre mirasçının talebi halinde 6 ay daha uzatılabilmektedir. Belirlenen süreler içinde bedelin depo edilmemesi ve devir hususunda istekli başka mirasçı bulunmaması durumunda tarımsal arazinin açık artırmayla satılmasına karar verilebilmektedir.

Tarımsal araziyi devralmak isteyen mirasçı diğer mirasçıların paylarının karşılığını ödeyemeyecek durumda ise kanunen kendisine bir imkân tanınmaktadır. Bu kişiler bankalardan kullanacakları kredilerde bakanlıktan faiz desteği alabileceklerdir.

Tarım Arazisi Üzerindeki Taşınırların Durumu

Tarımsal arazi mülkiyeti kendisine devredilen kişi, bu araziler için zorunlu olan araç, gereç ve hayvanların mülkiyetinin gerçek değerleri üzerinden kendisine devredilmesini isteyebilecektir.

15 Mayıs 2014 Tarihinden Önceki Vefatlarda

Yazımızda detaylıca üzerinde durduğumuz gibi, bu düzenleme 15 Mayıs 2014 tarihinden sonra vefat eden murislerin mirasçılarını kapsamaktadır. Bu tarihten önceki vefatlarda eski kanunun uygulanması gerekecektir. Yine de yeni düzenleme bu durumdaki mirasçılara kolaylık sağlamaktadır. 15 Mayıs 2014’ten önce vefat gerçekleşmiş ve intikal işlemleri halen yapılmamış tarımsal arazilerin intikallerinde kanun mirasçıları tapu harcından muaf tutmaktadır. Bu muafiyet 15 Mayıs 2018 tarihine kadar geçerlidir. Bu yüzden mirasçıların biran evvel intikal işlemlerini gerçekleştirmeleri kendileri lehinedir.

Mirasçıların Ne Yapması Gerekmektedir?

Miras bırakan vefat ettiğinde mirasçıların vakit kaybetmeksizin intikal işlemlerini (veraset ilamın alınması, terekenin tespiti, taşınır/taşınmazların devri gibi) gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Nitekim, 15 Mayıs 2014 tarihinden sonra gerçekleşen vefatlarda kanun mirasçılara intikal işlemlerini gerçekleştirmeleri için 1 yıl süre tanımaktadır. 1 yıl geçmesine rağmen intikal işlemleri gerçekleştirilmediği için tebligat alan mirasçıların ise endişe etmelerine gerek yoktur. Mirasçılar dilerlerse hukuki destek alarak mirasın intikali işlemlerini sorunsuz ve güvenilir şekilde gerçekleştirebileceklerdir. İleride oluşabilecek sorunların telafisi mirasçılar için hem daha masraflı olacağı hem de hak kayıplarına varan yaptırımlarla karşılaşabilecekleri için baştan emin adımlarla ilerlenmesi yerinde olacaktır. Elbinsel Kanzlei, mirasın intikali konusunda mirasçılara her türlü hukuki ve danışmanlık hizmetini vermektedir.